Genderzakboekje 2004. Vrouwelijk ondernemen

Zowel in Vlaanderen als in de rest van Europa is het aantal vrouwelijke ondernemers en zelfstandigen de voorbije twee decennia traag maar gestaag gegroeid. De bijdrage die vrouwelijke ondernemers en zelfstandigen leveren aan de economische activiteit en aan de werkgelegenheid is dus toegenomen. Vrouwelijke zelfstandigen creëren nieuwe banen voor zichzelf en vaak ook voor anderen. Ondanks deze gunstige ontwikkelingen blijft het aandeel vrouwen dat een zelfstandige activiteit uitoefent veel kleiner dan het aandeel mannen. In de loop van het voorbije decennium is men dan ook beginnen inzien dat bij de vrouwelijke bevolking nog een belangrijke potentieel aan ondernemers aanwezig is.

Vrouwen die als zelfstandige starten of een onderneming leiden moeten net als mannen het hoofd bieden aan een aantal moeilijkheden. Belgisch en internationaal onderzoek dat de laatste jaren op dit domein werd verricht komt echter unaniem tot de vaststelling dat vrouwelijke (potentiële) ondernemers vaak met grotere problemen geconfronteerd worden dan mannen. Zo moeten vrouwen bijvoorbeeld vaak de hindernis overwinnen van een weinig gunstige maatschappelijke houding ten aanzien van vrouwen in het beroep van zelfstandige. In een recent onderzoek beoordeelden personen die de Vlaamse context goed kennen dat het opstarten van een zaak in Vlaanderen niet altijd een sociaal geaccepteerde keuze is voor vrouwen. Vrouwelijke zelfstandigen hebben gemiddeld ook minder ervaring opgedaan dan mannen in een vorig beroep en mede hierdoor worden ze vaker dan mannen geconfronteerd met een tekort aan informatie. Over het algemeen ontbreekt het vrouwelijke zelfstandigen en ondernemers vaak aan de juiste contacten en aan een goed uitgebouwd netwerk waar ze de informele hulp en informatie kunnen vinden die onontbeerlijk zijn voor een succesvolle activiteit. Verder worden sommige vrouwelijke ondernemers geconfronteerd met discriminatie of met seksestereotypen die een belemmering vormen voor een vlotte ontplooiing van hun activiteit. Zo ondervinden zij soms extra moeilijkheden om financiering te vinden voor het opstarten en uitbouwen van een zaak omdat sommige kredietverstrekkers vrouwen minder bekwaam achten om een zaak te runnen dan mannen. Ook vinden we vrouwen vaker terug in de dienstensectoren. Omdat in deze sectoren niet-materiële diensten verhandeld worden, vallen de activiteiten moeilijker te evalueren, wat de risico’s volgens de kapitaalverschaffers verhoogt.

Een andere belangrijke hindernis ten slotte, is de combinatie van werk en gezin. In de meeste gevallen is nog steeds de vrouw degene die in het huishouden de dagelijkse taken en de zorg voor de kinderen opneemt. Hierdoor hebben vrouwen vaak veel minder tijd dan mannen om in hun zelfstandige activiteit te investeren en zijn ze ook minder flexibel in hun tijdsbesteding.

Vrouwelijk ondernemerschap heeft dus zowel te maken met de positie van vrouwen in de maatschappij als met de plaats van ondernemerschap in die maatschappij. De OESO komt in een recente studie tot de conclusie dat de combinatie van beide, namelijk vrouwelijk ondernemerschap, erg onzichtbaar is en zelfs gemarginaliseerd wordt in het hedendaags onderzoek omtrent ondernemerschap (OECD, 2004). Dit heeft onder andere een tekort aan betrouwbaar en vergelijkbaar statistisch materiaal over vrouwelijke ondernemers tot gevolg.

Aan dit tekort aan statistische informatie wil het genderzakboekje over ondernemerschap een antwoord bieden. Aan de hand van een reeks overzichtelijke tabellen en figuren biedt het genderzakboekje een betrouwbaar en evenwichtig overzicht van het belangrijkste cijfermateriaal dat momenteel over vrouwelijke en mannelijke ondernemers in het Vlaams Gewest beschikbaar is. In de beknopte uitleg bij de cijfers hebben we eveneens getracht de lezer op de hoogte te brengen van de mechanismen die de verschillen tussen vrouwelijk en mannelijk ondernemerschap veroorzaken en de redenen waarom deze verschillen blijven bestaan. Al lezend kom je eveneens in aanraking met een aantal belangrijke onderzoeken die de laatste jaren over ondernemerschap en vrouwen zijn verschenen.

De publicatie is gratis te bestellen bij het ESF-Agentschap via mail wendy.vandenbroeck@esf-agentschap.be of tel. 02/546 22 31.

De publicatie is een initiatief van het ESF-Agentschap Vlaanderen en kwam tot stand met steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC).