Oud, out?
Beschrijving
Jaarboek 'De arbeidsmarkt in Vlaanderen', editie 2001, hoofdstuk 10.
Samenvatting
’Waar men gaat langs Vlaamse wegen, komt men (brug)gepensioneerden tegen’. Deze beeldspraak geeft treffend de situatie weer van de vijftigplussers op de arbeidsmarkt: met een werkzaamheidsgraad van 40% bengelt Vlaanderen mee onderaan in het Europese peloton. Het aandeel niet-beroepsactieven bij de 50- tot 64?jarigen bedraagt 59%.
Vijftigplussers zijn vooral werkzaam binnen tertiaire en quartaire sectoren. Hun arbeidsmarktparticipatie heeft echter veel weg van een onvoltooide symfonie. Zeker vrouwen traden de afgelopen decennia vervroegd terug uit de arbeidsmarkt, ten dele omwille van conjuncturele redenen, maar vooral omdat het fiscaal en maatschappelijk gestimuleerd werd dat vrouwen, in functie van zorgtaken voor het gezin, hun arbeidsmarktparticipatie onderbraken en niet meer terugkeerden naar de arbeidsmarkt. Slechts recent is dit patroon veranderd en participeren vrouwen meer en langer op de arbeidsmarkt.
De vroegtijdige uittrede bij mannen hangt enerzijds samen met het brugpensioen. Deze uittrederoute blijft bij werkgevers erg gegeerd om bedrijfssluitingen en reorganisaties sociaal te laten verlopen. Ook bij de mannen speelt echter een ’cultureel’ fenomeen: vanaf 50 jaar steekt de pensionitis de kop op.
Van het merendeel van de niet-actieve vijftigplussers is niet geweten of zij nog terug willen én kunnen naar de arbeidsmarkt. De integratie van oudere werkzoekenden op de arbeidsmarkt blijkt voorlopig in ieder geval niet erg succesvol, deels omdat ouderen door heel wat bedrijven te duur en te weinig productief bevonden worden.
De arbeidsmarkt opnieuw laten wennen aan vijftigplussers en het participatiegedrag van ouderen wijzigen, vergt wellicht een ander participatiepartituur. Meer mogelijkheden voor een vlotte in- en uittrede in functie van zorg- of vormingsverlof alsook meer aangepaste loopbanen of halftijdse uitloopbanen kunnen er misschien voor zorgen dat langer blijven werken voor vijftigplussers opnieuw vanzelfsprekend wordt.