Onbetrouwbare EAK-resultaten bij Statbel voor de provincie Vlaams-Brabant in de periode 2021-2024, met impact op onze cijferreeksen en dashboards

Verklaring voor verschillende cijfers voor Vlaams-Brabant tussen EAK en VAR

De afgelopen jaren volgde de werkzaamheidsgraad in de Enquête naar Arbeidskrachten (EAK) voor de provincie Vlaams-Brabant een andere trend dan de evolutie die wij als Steunpunt Werk vaststelden op basis van onze Vlaamse Arbeidsrekening (VAR). In de EAK was er een dalende werkzaamheidsgraad in Vlaams-Brabant, in vergelijking met een toename in onze VAR-cijfers. In de andere Belgische provincies lopen de cijfers uit EAK en VAR gelijk.

In samenwerking met ons Steunpunt Werk en VDAB Vlaams-Brabant zocht Statbel mogelijke verklaringen in bepaalde socio-economische verschuivingen of effecten van de methodologie, zonder dat we één duidelijke oorzaak konden identificeren. Vanuit het Steunpunt Werk vragen we daarom al geruime tijd om voorzichtigheid in te bouwen in de interpretatie van de gegevens van Vlaams-Brabant op basis van EAK. De coördinator van het Steunpunt riep zo op LinkedIn duidelijk op tot voorzichtigheid toen er vorig jaar sterke uitspraken werden gedaan door andere onderzoekers over de werkzaamheidspositie van Vlaams-Brabant.

Door doorgedreven verder intern onderzoek bij Statbel stelden zij nu kwaliteitsproblemen vast in de provincie Vlaams-Brabant voor de periode 2021-2024.

Kwaliteitsproblemen bij EAK zorgen voor afwijkende EAK-cijfers

Statbel geeft aan dat deze kwaliteitsproblemen ertoe geleid hebben dat de EAK-werkzaamheidsgraad in de provincie Vlaams-Brabant sinds 2021 sterk onderschat wordt. Dit is dan ook de voornaamste reden voor de afwijking tussen de EAK-trend en de trend die wij als Steunpunt Werk al langer vaststellen in onze Vlaamse Arbeidsrekening.

Vanwege deze kwaliteitsproblemen in de steekproef voor Vlaams-Brabant beschouwt Statbel de gegevens voor deze provincie voor de periode 2021-2024 als onvoldoende betrouwbaar. Onderzoek van Statbel wijst immers uit dat er een grote impact is op de werkzaamheidsgraad van de provincie Vlaams-Brabant, en ook op andere EAK-indicatoren voor deze provincie. Zo ligt de werkzaamheidsgraad 3,4 procentpunten hoger in het vierde kwartaal van 2024 na het corrigeren van de gegevens. Statbel vermoedt eveneens dat dit cijfer voor de provincie Vlaams-Brabant in de periode 2021-2024 met 2 tot 4 procentpunten onderschat werd.

De impact is groot op provinciaal niveau. Dit sijpelt ook door naar regionaal en nationaal niveau, zij het in beperktere mate. Statbel raamt dat het kwaliteitsprobleem een negatieve impact heeft gehad van respectievelijk −0,5 procentpunt en −0,3 procentpunt op de Vlaamse en Belgische werkzaamheidsgraad van het vierde kwartaal van 2024.

Oplossing: schrapping onregelmatige gegevens in K4 2024 en aanduiding in communicatie

Na de vastgestelde onregelmatigheden qua kwaliteit in de gegevens van Vlaams-Brabant, besliste Statbel om een correctie door te voeren op de resultaten van het vierde kwartaal van 2024. Dat heeft een grote impact op de werkzaamheidsgraad van de provincie Vlaams-Brabant, en ook op andere EAK-indicatoren voor deze provincie, zoals deze van de arbeidsreserve die wij als Steunpunt Werk monitoren. Op jaarbasis zullen de resultaten voor 2024 voor de provincie Vlaams-Brabant hierdoor op dit moment bestaan uit drie kwartalen met vertekende resultaten en één kwartaal met minder vertekening.

Op basis van de huidige beslissing van Statbel om louter het vierde kwartaal van 2024 aan te passen, hebben we vanuit het Steunpunt Werk voorlopig beslist om betrouwbaarheidswaarschuwingen te geven bij de cijfers van Vlaams-Brabant die wij berekenen op basis van de EAK-microdata van Statbel en die we publiceren in het dashboard provinciale trendindicatoren, en binnenkort in een nieuw dashboard ‘arbeidreserve’.

Wij treden daarnaast in nauw overleg met Statbel over deze situatie en hebben hen gevraagd om ook andere correcties te overwegen voor de eerdere periode 2021-2024. Dit wordt momenteel bij Statbel verder bekeken in samenspraak met de andere datagebruikers, aangezien dit een impact heeft op zowel de gegevens voor Vlaams-Brabant als voor Vlaanderen. Wij volgen dit verder op de voet op en passen ons verder aan naargelang eventuele wijzigingen zouden gebeuren aan de microdata.

Hoe kan de betrouwbaarheid verder worden gewaarborgd in de toekomst?

Statbel neemt dit ganse voorval bijzonder ernstig, net zoals wij, als getroffen dataverwerker van de EAK-gegevens die Statbel ons aanlevert. Kwaliteit staat voorop, en Statbel betreurt dat het die niet heeft kunnen leveren voor de provincie Vlaams-Brabant in 2021-2024. Verschillende initiatieven en maatregelen scherpen zij aan om dit in de toekomst te vermijden en om menselijke fouten snel te detecteren:

Waar in het verleden meer op basis van vertrouwen werd gewerkt met de enquêteurs, zal Statbel zijn controlesystemen voor enquêteurs verfijnen. Zo kan de afgeleverde kwaliteit van de enquêteurs op een continue manier gemonitord worden, en kan er sneller feedback gegeven worden als de resultaten van een enquêteur systematisch afwijken.
Statbel zal verder investeren in de opleiding van de enquêteurs. Statbel wil hen via opleidingen, intervisies en workshops beter bewust maken van hun belangrijke rol, en hen wijzen op de impact op de kwaliteit van de resultaten als ze de instructies niet precies opvolgen.
Ook rekrutering speelt een belangrijke rol. Statbel blijft continu inspanningen leveren om meer enquêteurs te rekruteren en op te leiden. Zo wordt de impact van individuele enquêteurs, en het risico op menselijke fouten en enquêteurseffecten, verder verkleind.

Ook andere enquêtes en resultaten van Statbel werden doorgelicht naar aanleiding van dit voorval. Statbel stelde daar geen impact vast, maar dezelfde verscherpte maatregelen zullen ook op hun andere enquêtes van toepassing zijn.

Vanuit het Steunpunt Werk blijven wij de EAK een belangrijke bron vinden, naast administratieve gegevens, om arbeidsmarktanalyses mee te kunnen maken in Vlaanderen en de provincies. Wij betreuren heel sterk dit voorval en de impact die het heeft op de resultaten voor Vlaams-Brabant en afgeleid ook Vlaanderen. De maatregelen die Statbel neemt, maken dat de kwaliteit en betrouwbaarheid terug sterker gegarandeerd kunnen worden in de toekomst.

Meer informatie en contactgegevens

Meer duiding bij de EAK-resultaten van de provincie Vlaams-Brabant voor 2021-2024 vind je terug in de nota die Statbel op 13/03/2025 hierover publiceerde. Met vragen kan je terecht bij Statbel.

Met vragen m.b.t. het Steunpunt Werk over deze kwestie kan je terecht bij onze coördinator Sarah Vansteenkiste.