Een risicoanalyse van gecomprimeerde werkschema’s in de federale arbeidsdeal

Sinds de jaren 1970 wordt gepleit om voltijds werk op minder dagen mogelijk te maken. Ondanks de populariteit van gecomprimeerde werkschema’s en hun recente introductie op de Belgische arbeidsmarkt, identificeerden eerdere studies naast voordelen ook risico’s van dergelijke arbeidstijdregelingen. Echter, omdat het leeuwendeel van de veldstudies tijdens de vorige eeuw werd uitgevoerd, hebben we weinig informatie over de potentiële risico’s op onze hedendaagse arbeidsmarkt. Daarom onderzochten we in drie Belgische pioniers organisaties via 24 diepte-interviews welke voordelen en risico’s voortvloeiden uit hun proeftuinen met gecomprimeerde werkschema’s in de arbeidsdeal. Doorgaans leidden gecomprimeerde werkschema’s niet tot meer flexibiliteit, maar wel tot een betere werk-privébalans en een stabiel niveau van gezondheid (fysiek en mentaal), werkprestaties en ziekteverzuim. De positieve uitkomsten waren volgens geïnterviewden deels het resultaat van informele regelingen, ergonomische ondersteuning en taakrotatie. Voordelen werden hoofdzakelijk gerapporteerd bij vrouwen die aanvankelijk veel vrijwillige overuren presteerden of een bijkomende opleiding volgden, en mannen met jonge kinderen en een partner die een evenwicht zochten tussen hun hoofdbaan, een persoonlijk project (bijvoorbeeld zelfstandige activiteit of renovatieproject) en gezinstijd. Risico’s werden hoofdzakelijk geïdentificeerd bij vrouwen met hoge familie-eisen die een gecomprimeerd werkschema zagen als alternatief voor deeltijds werk en bij wie de verminderde flexibiliteit leidde tot een verstoord privé- en familieleven, een slechtere werk-privébalans en, in sommige gevallen, tot een hoger burn-outrisico. Ook werden enkele gevallen gemeld van fysieke klachten (rug- en nekpijn), verminderde slaap en overbelasting van het team. Daarom roepen we beleidsmakers op om grondige kwantitatieve beleidsevaluatie uit voeren, werkgevers te ondersteunen bij het treffen van gepaste preventiemaatregelen en sociaaljuridische barrières op flexibiliteit op te heffen. Ons onderzoeksteam werkt momenteel aan drie vervolgstudies. Gegeven de geïdentificeerde risico’s, ontwikkelen we een zelfreflectie- en monitoringstool voor werknemers om de aankomende pre-post interventiestudie bij onze partnerorganisatie op een verantwoorde manier uit te voeren.