Opleidingsinspanningen werkgevers
Om tot een voldoende lerende samenleving te komen, hebben we een sterke opleidingscultuur nodig. Dit impliceert dat (1) er een voldoende flexibel, werkplek- en vraaggericht aanbod van voortgezette opleiding aanwezig is, (2) opleidingsdeelname gesteund wordt in flankerende domeinen van het arbeidsmarktbeleid, sociale zekerheid en arbeidsrecht, (3) burgers leerkansen opnemen en (4) organisaties voldoende leerkansen bieden. Hier staan we stil bij dit vierde punt, via onze monitoring en analyses van de opleidingsinspanningen in bedrijven en sectoren.
Sarah Vansteenkiste
Analyse van de opleidingsinspanningen in bedrijven
Om de opleidingsinspanningen in de ondernemingen in kaart te brengen analyseerden we samen met het Departement Werk, Economie, Wetenschap, Innovatie en Sociale Economie (WEWIS) in de recentste versie van het monitoringsrapport Levenslang Leren (2024) de European Company Survey. Deze vragenlijst uit 2019 bevraagt bedrijven met meer dan tien werknemers namelijk onder meer vragen over vaardigheden, vaardigheidsstrategieën en digitalisering. We analyseerden onder meer de opleidingsinspanningen van werkgevers in België, hun verwachtingen met betrekking tot evoluties in competentienoden en de mate waarin zij inschatten dat er een mismatch is tussen de vaardigheden van hun werknemers en de vaardigheden die nodig zijn.
In 2019 gaven de meeste Belgische bedrijven aan dat tussen de 20 en 79% van hun werknemers deelneemt aan opleiding tijdens de werkuren en/of werkplekleren. Uit onze cijfers bleek bovendien dat, in lijn met vorige monitoringsrapporten, kleine en middelgrote bedrijven een lagere deelname aan opleiding rapporteren. Belgische werkgevers blijken bovendien meer belang te hechten aan twee vormen van werkplekleren (‘leren van collega’s of leidinggevende’ en ‘leren door het te doen’) dan aan opleiding: 50,7% van de Belgische bedrijven geeft namelijk aan deelname aan opleiding als minst belangrijke leervorm te beschouwen.
Competentie(mis)matches in een snel veranderende context
De OESO concludeerde in haar Skills Strategy (2019) dat Vlaanderen een te beperkte leercultuur kent. Dit blijkt ook uit de analyses met betrekking tot individuen in het recentste monitoringsrapport: veel volwassen Vlamingen nemen niet deel aan opleiding omdat ze er geen nood aan hebben. Dit staat in contrast met de verwachtingen van werkgevers, van wie een grote meerderheid (95%) de komende jaren veranderingen in competentienoden verwacht. Onze analyses van de ECS geven een gematigder beeld qua vaardighedentekorten die werkgevers inschatten bij hun werknemers. Zowat één op de tien (11,7%) van de Belgische bedrijven geven aan dat hun werknemers een tekort aan vaardigheden heeft. Daarnaast schat 11,1% van de bedrijven in dat hun werknemers de vaardigheden eerder onderbenut. Grote bedrijven hebben een lagere mate van vaardighedenmatch dan kleine en middelgrote bedrijven: 19,0% van de grote bedrijven schat dat het personeel een tekort aan vaardigheden heeft en 14,5% dat het hun vaardigheden onderbenut.
Het aanbieden van opleidingen is een belangrijke manier waarop bedrijven de vaardighedenmatch van hun werknemers kunnen bevorderen. Uit onze analyse blijkt dat bedrijven opleidingen voornamelijk aanbieden aan hun werknemers zodat zij hun huidige job kunnen blijven uitoefenen: 96,3% van de bedrijven geeft dit aan als (een van de) redenen voor opleidingsdeelname. Daarnaast biedt 56,0% van de bedrijven opleiding aan om werknemers voor te bereiden op een nieuwe functie.
Werknemers leren niet uitsluitend wanneer ze opleidingen volgen, ook het werk zelf kan leeropportuniteiten bieden. Uit onze analyses concluderen we dat in bijna de helft (48,6%) van de bedrijven minder dan 20% van de werknemers een job uitoefent die continue training vereist, terwijl 10,5% van de bedrijven aangeeft dat 80% of meer van hun werknemers weinig leeropportuniteiten krijgen in hun job.
Relevante publicaties
In de twee expertenadviezen van de Vlaamse arbeidsmarktexpertengroep, waar Sarah Vansteenkiste deel van uitmaakt, worden een aantal pistes aangehaald om de opleidingsinspanningen van bedrijven en individuen te verhogen. De focus ligt hierbij op het ontwikkelen van competentiechecks voor individuen én (kwetsbare) ondernemingen, waarbij opleiding geïntegreerd wordt in een loopbaan- en inzetbaarheidsverhaal. Het Steunpunt Werk ontwikkelt momenteel geïntegreerde arbeidsmarktprojecties die als bouwsteen kunnen dienen om de leernood bij individuen sterker te benadrukken. Ook werkgevers kunnen van deze projecties gebruik maken om hun werknemers tijdig te ondersteunen op vlak van competentieontwikkeling.
Andere interessante thema's
Opleidingsdeelname individuen
Wie neemt deel aan opleiding? Welke opleidingsdeelname en -kloven zijn er?
Motivatie en drempels om te leren
Wat is de opleidingsbereidheid? Welke drempels of drijfveren zijn er om te leren?
Geïntegreerd arbeidsmarktprojectiemodel
Hoe evolueren de vraag en het aanbod van arbeidskrachten in de toekomst? Welke mismatches kunnen er in de toekomst zijn op de arbeidsmarkt?