Ga verder naar de inhoud

Opleidingsinspanningen werkgevers

Om tot een voldoende lerende samenleving te komen, hebben we een sterke opleidingscultuur nodig. Dit impliceert dat (1) er een voldoende flexibel, werkplek- en vraaggericht aanbod van voortgezette opleiding aanwezig is, (2) opleidingsdeelname gesteund wordt in flankerende domeinen van het arbeidsmarktbeleid, sociale zekerheid en arbeidsrecht, (3) burgers leerkansen opnemen en (4) organisaties voldoende leerkansen bieden. Hier staan we stil bij dit vierde punt, via onze monitoring en analyses van de opleidingsinspanningen in bedrijven en sectoren.

Analyse van de opleidingsinspanningen in bedrijven en sectoren via de sociale balans

Om de opleidingsinspanningen in de ondernemingen in kaart te brengen kan beroep gedaan worden op de bedrijfsgegevens uit de sociale balansen. De sociale balans is een instrument waarmee ondernemingen bij de Balanscentrale van de Nationale Bank van België dienen te rapporteren over de opleidingsactiviteiten die tijdens het boekjaar door hun werknemers gevolgd zijn. Het gaat hierbij over het aantal betrokken werknemers, het aantal gevolgde opleidingsuren en de kosten voor de onderneming. Niettegenstaande de beperkingen van de sociale balansgegevens, is het een van de weinige bronnen die een jaarlijkse opvolging toelaat van de vormingsinspanningen in sectoren en bedrijven.

In 2019 werd 15,2% van de Belgische bedrijven geclassificeerd als ‘vormingsbedrijf’: zij verschaften enige vorm van voortgezette opleiding aan hun werknemers, formeel en/of informeel. Dit is dezelfde grootteorde als in 2015 (15,1%). Wanneer we de opleidingsvormen afzonderlijk bekijken, zien we dat formele opleiding de bovenhand heeft. In 2019 werd formele opleiding in 12,6% van de bedrijven toegepast, bij informele opleiding ging het over 6,5%. Het aandeel vormingsbedrijven loopt sterk op met de ondernemingsgrootte.

De sociale balansgegevens worden verzameld voor een onderneming in haar geheel. De hoofdzetel is daarbij bepalend voor de toekenning van de locatie – of het gewest – waaraan de sociale balansgegevens worden toegewezen. Op basis van een door het Steunpunt Werk ontwikkelde ramingsmethode worden de gegevens uit de sociale balans geregionaliseerd en kunnen we voor bepaalde indicatoren ook uitspraken doen over Vlaanderen. Zo bieden de opleidingsparticipatiegraad, de opleidingsuren als percentage van de gewerkte uren en de gemiddelde opleidingsduur per werknemer dan wel per deelnemer aan opleiding heel wat informatie.

Sterke verschillen in opleidingsparticipatie naargelang ondernemersgrootte en sector

De opleidingsparticipatiegraad geeft aan welk aandeel van de werknemers gedurende het boekjaar deelnam aan formele of informele opleiding. Wanneer we ons focussen op alle Vlaamse bedrijven, stellen we een deelnamepercentage vast van 37,1% van de werknemers aan formele opleiding, en 23,3% aan informele opleiding (cijfers voor 2019). Hoe groter het bedrijf is in personeelsaantal, hoe hoger de kans dat werknemers opleiding volgen. Zo hebben kleine organisaties (1 tot 9 werknemers) een formele en informele opleidingsparticipatie van respectievelijk 5,2% en 3,4%, tegenover het tienvoudige (respectievelijk 51,2% en 32,8%) bij de grootste organisaties met meer dan 200 werknemers. Toch merken we net in deze grote bedrijven een terugval in opleidingsparticipatiegraad ten opzichte van 2015.

De opleidingsparticipatie verschilt ook duidelijk naargelang de sector waarin men is tewerkgesteld. De sector ‘Energie, water en afvalbeheer’ scoort volgens de sociale balansen het best, met een participatie aan formele opleiding van 76,8% en eveneens een sterke vooruitgang sinds 2015, gevolgd door ‘Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening’ (59,0%) en ‘Financiële activiteiten en verzekeringen’ (58,0%). De twee sectoren die de laagste scores laten optekenen, ‘Landbouw, bosbouw en visserij’ en de ‘Horeca’, zijn er beide licht op vooruitgegaan sinds 2015. De sectoren die middelmatig presteren, kenden de grootste terugval tussen 2015 en 2019.

Onze berekeningen over de opleidingsparticipatiegraad, de opleidingsuren als percentage van de gewerkte uren, de opleidingsverwachting en de gemiddelde opleidingsduur zijn raadpleegbaar op onze cijferpagina, via de zoekterm ‘sociale balans’. In deze cijferreeksen maken we een onderscheid naar ondernemingsgrootte en activiteitensector, zowel voor België als het Vlaams Gewest. Een uitgebreide analyse van de recentste cijfers kan je nalezen in ons Over.Werk-artikel (gepubliceerd in juni 2021).

Relevante publicaties

De Vlaamse beleidsfocus binnen het domein Werk ligt de komende jaren sterk op opleiden. Vanuit die optiek is het belangrijk om de inspanningen van zowel individuen als bedrijven te meten en te monitoren, zodat we kunnen vaststellen wat goed loopt en waar er geremedieerd dient te worden. Vanuit het Steunpunt Werk brengen we in samenwerking met het Departement Werk en Sociale Economie daarom jaarlijks een monitoringrapport ‘levenslang leren’ uit, waarin we op basis van verschillende databronnen een rijk en genuanceerd beeld schetsen van de verschillende facetten van opleidingsinspanningen aan werkgevers- en individuele zijde, met alle bijhorende drempels, motivaties, pijn- en leerpunten.

In de twee expertenadviezen van de Vlaamse arbeidsmarktexpertengroep, waar Sarah Vansteenkiste deel van uitmaakt, worden een aantal pistes aangehaald om de opleidingsinspanningen van bedrijven en individuen te verhogen. De focus ligt hierbij op het ontwikkelen van competentiechecks voor individuen én (kwetsbare) ondernemingen, waarbij opleiding geïntegreerd wordt in een loopbaan- en inzetbaarheidsverhaal. De aanbevelingen in deze expertenadviezen zetten ons op weg om te evolueren naar een goed werkend loopbaan- en opleidingssysteem, en van opleiding een wervend verhaal te maken.

Andere interessante thema's

Opleidingsdeelname individuen

Wie neemt deel aan opleiding? Welke opleidingsdeelname en -kloven zijn er?

Meer lezen

Motivatie en drempels om te leren

Wat is de opleidingsbereidheid? Welke drempels of drijfveren zijn er om te leren?

Meer lezen

Geïntegreerd arbeidsmarktprojectiemodel

Hoe evolueren de vraag en het aanbod van arbeidskrachten in de toekomst? Welke mismatches kunnen er in de toekomst zijn op de arbeidsmarkt?

Meer lezen