Werkend
De werkzaamheidsgraad, het aandeel werkenden in de bevolking op arbeidsleeftijd, fungeert als een kernindicator van het arbeidsmarktbeleid. Meer nog, de Vlaamse Regering (Jambon I) schuift in haar regeerakkoord het opkrikken van de werkzaamheidsgraad als een centraal beleidsdoel naar voor. Zo is het de expliciete doelstelling om een werkzaamheidsgraad van 80% te behalen tegen 2024. Dit zou een stevige sprint betekenen, vanuit het Europese peloton richting de toplanden, zoals de Scandinavische landen en buurlanden Nederland en Duitsland. Vanuit het Steunpunt Werk vinden we het belangrijk om de doelstelling van meer mensen aan het werk te flankeren vanuit een positieve, inclusieve benadering van werk. We gebruiken in onze monitoring en analyses de insteek dat kwaliteitsvol werk mensen kan emanciperen en hen een doel en identiteit geeft. Deze positieve benadering van werk wordt ondersteund door veelvuldig wetenschappelijk onderzoek.
Sarah Vansteenkiste
Werkzaamheidsgraad in Europees en lokaal perspectief
Via onze cijferreeksen houden we al jaren de vinger aan de pols op het vlak van de evolutie van de werkzaamheidsgraad.
In het dasbhoard ‘Vlaanderen binnen Europa’ kan je steeds de laatste stand van zaken raadplegen en Vlaanderen vergelijken met de andere Belgische gewesten en alle EU-lidstaten. Binnen dit dashboard ontleden we de werkzaamheidsgraad verder naar leeftijd, geslacht, onderwijsniveau, geboorteland en nationaliteit. We bieden ook drie verfijningen aan van de werkzaamheidsgraad:
- de werkzaamheidsgraad exclusief studenten, waar we de focus leggen op de werkzaamheidsgraad bij jongeren indien studenten buiten beschouwing worden gelaten
- de werkzaamheidsgraad bij recent afgestudeerden
- de werkzaamheidsgraad in voltijdse equivalenten (VTE) , waarbij rekening wordt gehouden met het aantal gepresteerde arbeidsuren door alle werkenden. Iemand die halftijds werkt, wordt in de werkzaamheidsgraad in personen als één werkende persoon gerekend, terwijl ditin de werkzaamheidsgraad in VTE slechts als een halve voltijdse job geldt.
Een hogere werkzaamheidsgraad is niet enkel een streefdoel voor de Vlaamse Regering, ook op lokaal vlak worden heel wat initiatieven genomen. Via de cijfers van de Vlaamse Arbeidsrekening is het mogelijk om de evolutie van de werkzaamheidsgraad op niveau van de gemeentes te monitoren, en dit volgens leeftijd, geslacht, nationaliteit en herkomst.
Bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen
Bij de 25- tot 54-jarige hooggeschoolden scoort Vlaanderen een top werkzaamheidsgraad van meer dan 90%. Maar bij kwetsbare groepen constateren we nog grote kloven. Denk dan bijvoorbeeld aan kortgeschoolden, personen met migratieachtergrond, jongeren in een NEET- situatie, 55-plussers of personen met hinder door handicap, langdurige aandoening of ziekte. Omdat voor ons elk talent telt, monitoren we ook de mate waarin verschillende kwetsbare groepen hun weg naar de arbeidsmarkt vinden. Op onze themapagina over kwetsbare groepen vind je alles terug over hoe deze groepen zich positioneren op de arbeidsmarkt.
Onze cijfermatige analyses over kwetsbare groepen komen ook uitvoerig aan bod in de Trendrapporten ‘Kwetsbare groepen op de Vlaamse arbeidsmarkt’, die we in samenwerking met het Departement Werk en Sociale Economie publiceren. Hier gaan we dieper in op de werkzaamheidsgraad van personen met een migratieachtergrond, jongeren, kortgeschoolden, personen met een arbeidshandicap en de verschillen naar huishoudpositie.
Hoe evolueert de werkzaamheidsgraad de volgende jaren?
Dat het behalen van een werkzaamheidsgraad van 80% beslist een pittige uitdaging wordt, staat vast. Zo lieten Sarah Vansteenkiste en Gert Theunissen hun licht schijnen op de haalbaarheid van deze target en wat er nodig zal zijn om tegen 2030 dit doel te bereiken, aan de hand van een reeks subdoelen naar geslacht, leeftijd, onderwijsniveau en geboorteland. Deze sets van subdoelen schetsen mogelijke pistes richting de nieuwe hoofddoelstelling inzake werkzaamheid.
Onze interactieve toepassing ‘Arbeidsmarktprojecties’ laat je toe om de toekomstige evolutie van de werkzaamheidsgraad te berekenen en te visualiseren voor verschillende scenario’s. Het projectiemodel werkzaamheid van het Steunpunt Werk berekent de impact van deze scenario’s, evenwel zonder een uitspraak te doen over de waarschijnlijkheid van het resultaat.
Werkenden: meer dan enkel loontrekkenden
Bij het monitoren van de werkende bevolking wordt vaak in de eerste plaats aan de loontrekkenden gedacht. Dat is niet verrassend, aangezien zij veruit de grootste groep vormen: meer dan acht op de tien werkenden is aan de slag via een arbeidscontract bij een werkgever. Toch verdienen ook de andere statuten voldoende aandacht. Zo maakt het aandeel zelfstandigen de laatste jaren een trage maar gestage groei door, waarbij in Vlaanderen sinds 2016 de kaap van 15,0% werd overschreden. Het gaat hier over meer dan 400 000 zelfstandigen, die worden bijgestaan door meer dan 30 000 helpers. In onze cijferreeksen bundelen we een aantal relevante tabellen rond zelfstandige tewerkstelling. In de Vlaamse Arbeidsrekening wordt deze groep meermaals tot op gemeentelijk niveau onder de loep genomen.
Uiteraard verliezen we ook de grote groep loontrekkenden niet uit het oog. In de cijferreeks ‘Jobkenmerken in Europees perspectief’ monitoren we het aandeel deeltijds werkenden, tijdelijke arbeid en ondertewerkgestelden. Daarnaast splitsen we jobs op volgens hun kwalificatieniveau en bestuderen we de prevalentie van verschillende vormen van flexibele arbeidsvormen, zoals ploegenarbeid, avond-, nacht-, zaterdag- en zondagwerk.
Andere interessante thema's
Niet-beroepsactief
Wie zijn de niet-beroepsactieven in de bevolking? Hoe evolueert hun aandeel?