Kwetsbare groepen
De Vlaamse arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door een grote diversiteit. Ook op het vlak van arbeidsdeelname is er een grote verscheidenheid. Sterke profielen, zoals hoogopgeleide 25-54-jarigen, bereiken bijna volledige tewerkstelling en kennen vaak ook een sterke opleidingsparticipatie. Meer kwetsbare profielen zijn daarentegen oververtegenwoordigd in niet-beroepsactieve en werkloze posities, en in atypische werk, en kennen een lagere opleidingsdeelname. Vanuit het Steunpunt Werk analyseren we van nabij de arbeidsmarktpositie en opleidingsdeelname van deze kwetsbare groepen. Dat is relevant vanuit de beleidsdoelstelling om meer mensen aan het werk te krijgen – met name de werkzaamheidsgraaddoelstelling van 80% - maar ook vanuit de inclusieve blik op de arbeidsmarkt die we hanteren.
Sarah Vansteenkiste
Over welke kwetsbare groepen gaat het?
Concreet onderscheiden we de volgende zes kwetsbare groepen:
- Jongeren, NEET en vroegtijdige schoolverlaters
- 50/55-plussers
- Personen met een migratieachtergrond
- Personen in ziekte, invaliditeit of met een handicap
- Kortgeschoolden
- Baanloze gezinnen
Op de aparte pagina’s schetsen we voor elk van deze groepen hun positie op de Vlaamse arbeidsmarkt en gaan we in op het cijfermateriaal, het onderzoek en de projecten die we binnen het Steunpunt Werk ontwikkelen.
Subthema's kwetsbare groepen
Jongeren, NEET en vroegtijdige schoolverlaters
Hoe positioneren jongeren, NEET en vroegtijdige schoolverlaters zich op de arbeidsmarkt?
Personen met een migratieachtergrond
Hoe positioneren personen met een migratieachtergrond zich op de arbeidsmarkt?
Personen in ziekte, invaliditeit of met handicap
Hoe positioneren personen in ziekte, invaliditeit of met een handicap zich op de arbeidsmarkt?
Baanloze gezinnen
Hoe positioneren personen in baanloze gezinnen zich op de arbeidsmarkt?
Jaarlijkse rapporten die inzicht geven in de verschillende kwetsbare groepen
Met het Steunpunt Werk brengen we in samenwerking met het Departement Werk en Sociale Economie twee jaarlijkse rapporten uit waarin we specifieke aandacht besteden aan de positie van kwetsbaardere groepen:
- In het Trendrapport ‘Kwetsbare groepen op de Vlaamse arbeidsmarkt’ ontleden we de arbeidsmarktpositie van (NEET-)jongeren, 55-plussers, kortgeschoolden, personen met een migratieachtergrond, personen met een arbeidshandicap, de niet-beroepsactieven, verschillende huishoudposities (sinds de editie van 2021) en vrouwen (sinds de editie van 2022). We doen dit aan de hand van een analyse van hun werkzaamheidsgraad, werkloosheidsgraad, transities van werkloosheid naar werk en opleidingsdeelname. Per groep brengen we ook een of meerdere focusrubrieken, waar we een diepgaandere analyse brengen van een aantal kenmerkende cijfers.
- In het monitoringsrapport 'Opleidingsdeelname en opleidingsinspanningen werkgevers in Vlaanderen' zoomen we jaarlijks in op de positie van kwetsbare burgers en organisaties op vlak van levenslang leren. We doen dit onder meer via een analyse van de opleidingsparticipatiekloven met een focus op geslacht, leeftijd, onderwijsniveau, statuut en geboorteland.
Kwetsbare groepen oververtegenwoordigd in de arbeidsreserve
Met het Steunpunt Werk zetten we sterk in op het ontleden van het arbeidspotentieel binnen de niet-traditionele groepen van arbeidsreserve zoals de werkenden en niet-beroepsactieven. Uit onze analyses komt naar voren dat verschillende kwetsbare profielen oververtegenwoordigd zijn in deze arbeidsreserve. Meer informatie hierover kan je terugvinden op de themapagina arbeidsreserve en in onze eerdere publicaties.
De arbeidsdeelname van vrouwen
We wezen er in ons rapport ‘Toekomstverkenningen Vlaamse arbeidsmarkt 2050’ reeds op dat de arbeidsmarktpositie van vrouwen de voorbij veertig jaar een sterke opmars heeft gekend. Het is een van de meest markante evoluties op de arbeidsmarkt tijdens de voorbije decennia. Toch zijn we er nog niet. Zo zijn vrouwen bijvoorbeeld nog oververtegenwoordigd bij de groep van onvrijwillig deeltijds werkenden. Daarnaast merken we ook nog steeds een sterk lagere arbeidsdeelname van vrouwen binnen kwetsbare groepen zoals personen met een migratieachtergrond. We hebben dan ook geregeld specifieke aandacht voor de positie van vrouwen binnen deze kwetsbare groepen in onze analyses. Denk hierbij aan onze studies rond de arbeidsreserve. Bovendien werd er - ten opzichte van de vorige Trendrapporten - een hoofdstuk over vrouwen toegevoegd vanaf de editie van 2022. Niet omdat we vrouwen in het algemeen als kwetsbaar willen beschouwen, maar wel omdat er bepaalde arbeidsmarktrisico’s zijn waar vrouwen vaker mee geconfronteerd worden en die in dat opzicht de moeite waard zijn om in de gaten te houden. Verder analyseerden we eind 2021 de arbeidsdeelname van verschillende huishoudposities op basis van EAK-gegevens. In deze monitoringsbijdrage, tevens ook een hoofdstuk in de Trendrapporten, staat de combinatie van werk en gezin centraal. We bestuderen o.a. de verdeling naar socio-demografische kenmerken en de werkzaamheidsgraad van de verschillende huishoudposities en hebben daarbij extra oog voor de genderkloof. Zo gaat een gezinsuitbreiding in het geval van een vrouw vaker gepaard met een daling van de werkzaamheidsgraad. Bij mannen is deze impact zeer beperkt. In de presentatie 'Diagnose van de Vlaamse arbeidsmarkt. Een cijfermatige blik op 35 jaar Vlaams arbeidsmarktbeleid' tijdens het Vlaamse arbeidsmarktcongres van 4 decemeber 2023 benadrukte coördinator van het Steunpunt, prof. dr. Sarah Vansteenkiste, nogmaals de sterke feminisering van de Vlaamse arbeidsmarkt overheen de tijd. Toch bestaat er in arbeidsvolume nog steeds een belangrijk genderverschil doordat vrouwen anno 2023 nog steeds in grotere mate dan mannen deeltijds werken. In een recente Over.Werk-bijdrage over deeltijds werk diepen we de verschillen tussen de geslachten in Vlaanderen verder uit.
Andere interessante thema's
Arbeidsreserve
Waar vinden we nog arbeidskrachten?
Levenslang leren
Wie neemt deel aan opleiding en waarom (niet)? Welke inspanningen doen werkgevers?
Trends en toekomstbeeld
Wat zijn de recente arbeidsmarkttrends? Wat zijn de prognoses voor de toekomst?