50/55-plussers
De kwetsbare arbeidsmarktpositie van 50- en 55-plussers vormt al vele jaren een aandachtspunt. Ook in het huidige Vlaamse arbeidsmarktbeleid krijgen 50- en 55-plussers een hoge prioriteit. Vanuit de ambitie om een werkzaamheidsgraad van 80% te bereiken, is het immers cruciaal geen enkel talent in Vlaanderen verloren te laten gaan. In het licht van deze beleidsdoelstelling en omwille van onze inclusieve kijk op arbeid volgt het Steunpunt Werk de arbeidsmarktpositie van 50- en 55-plussers van nabij op.
Sarah Vansteenkiste
Sterke inhaalbeweging maar kloof blijft overeind
De werkzaamheid van 50- en 55-plussers ligt traditioneel lager dan bij de gehele Vlaamse bevolking op arbeidsleeftijd. In het jaar 2000 waren respectievelijk vier op de tien 50-plussers (39,9%) en een kwart van de 55-plussers (25,5%) in het Vlaams Gewest aan het werk. Tweeëntwintig jaar later was meer dan twee op de drie 50-plussers (67,9%) in Vlaanderen aan het werk en werkte bijna zes op de tien 55-plussers (59,5%). Zowel de 50- als de 55-plussers maakten een sterke inhaalbeweging in de afgelopen tweeëntwintig jaar, maar ten opzichte van de jongere leeftijdsgroepen blijft er een opvallende kloof in arbeidsdeelname bestaan. De werkzaamheidsgraad van 55-plussers lag in 2022 nog 22,7 procentpunt lager dan bij de 20- tot 54-jarigen. Voor 50-plussers bedroeg de kloof 13,8 procentpunt met de 20- tot 49-jarigen.
Drijfkrachten van werkzaamheid bij 50/55+
In de ‘Boordtabel eindeloopbaan’ behandelen we een set van indicatoren die inwerken op de werkzaamheidsgraad van 50- en 55-plussers. Samen vormen deze indicatoren een geheel van drijfkrachten van de werkzaamheidsgraad van 50- en 55-plussers. De drijfkrachten zijn ingedeeld in drie clusters: instroom, doorstroom en uitstroom. Om de werkzaamheidsgraad van 50- en 55-plussers te verhogen, is het van belang om de herintrede van deze groep in de arbeidsmarkt te bevorderen (instroom) en om hun uittrede uit de arbeidsmarkt (uitstroom) uit te stellen. De in- en uitstroom worden daarbij beïnvloed door evoluties die we onder de noemer doorstroom plaatsen.
Een belangrijke hefboom in het verhogen van de werkzaamheidsgraad van 50- en 55-plussers is het verlengen van loopbanen. Een van de componenten van langere loopbanen is het uitstellen van het uittredemoment op het einde van de loopbaan. De gemiddelde Vlaamse uittredeleeftijd bedroeg, volgens de recentste cijfers, 60,7 jaar in 2018 (raming). Dit is de hoogste uittredeleeftijd sinds het begin van de tijdreeks in 2001. Positief is ook dat we vanaf 2012 een versnelling zien in de stijging van de Vlaamse uittredeleeftijd. Sinds 2012 verdubbelde de groeivoet van de uittredeleeftijd in Vlaanderen, met een groei van gemiddeld 2,5 maanden per jaar. Tussen 2001 en 2011 bedroeg de gemiddelde stijging nog 1,3 maanden per jaar. Ondanks deze versnelde toename gaapt er nog een beduidende kloof tussen de gemiddelde uittredeleeftijd en de wettelijke (vervroegde) pensioenleeftijd.
In het dashboard ‘Kwetsbare groepen: 50/55-plussers’ kan je de volledige tijdreeks over de uittredeleeftijd raadplegen, samen met cijferreeksen over de werkzaamheidsgraad van 50- en 55-plussers, het aandeel 50- en 55-plussers in het totale aantal nieuwe indiensttredingen en over het aandeel startende zelfstandigen. Daarnaast bevat het dashboard ook de sectorale verdeling van 55-plussers in loondienst.
Cijfers over de uitstroom naar werk van werkzoekende 55-plussers kan je raadplegen in het dashboard over arbeidsmarktmobiliteit.
Trendrapport kwetsbare groepen
De arbeidsmarktpositie van 55-plussers komt ook uitvoerig aan bod in het Trendrapport ‘Kwetsbare groepen op de Vlaamse arbeidsmarkt’, dat het Steunpunt Werk in samenwerking met het Departement Werk en Sociale Economie publiceert. Dit jaarlijkse rapport schetst de arbeidsmarktpositie van verschillende groepen, waaronder 55-plussers, aan de hand van hun werkzaamheidsgraad, werkloosheidsgraad, transities van werkloosheid naar werk en hun opleidingsdeelname. Waar relevant worden de cijfers ook meer in de diepte geanalyseerd. Bij 55-plussers ligt de focus onder andere op de evolutie van de werkzaamheidsgraad naar onderwijsniveau en het gebruik van uittredestatuten. Aan de hand van socio-demografische kenmerken wordt de samenstelling van de groep 55-plussers gedetailleerd in kaart gebracht.
Andere interessante thema's
Kwetsbare groepen
Hoe positioneren kwetsbare groepen zich op de arbeidsmarkt?
Arbeidsreserve
Waar vinden we nog arbeidskrachten?
Mobiliteit tussen arbeidsmarktstatuten
Wat zijn de bewegingen tussen de verschillende arbeidsmarktposities werkend, werkloos en niet-beroepsactief?